|
Bu maddedeki bilgilerin eksik ve/veya yetersiz olduğu yönünde kuşkular bulunmaktadır. Konuyla ilgili tartışma için maddenin tartışma sayfasına lütfen bakınız. Maddeyi geliştirerek ya da konuyla ilgili tartışmaya katılarak PoetikharsWiki'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
Türkçe'ye "resimbetim" olarak çevrilmiş olan ekphrasis, var olan ve hayali sanat çalışmalarını ele alan, şiirin bir alt türüdür. Terim şiire ait olmasına rağmen kültürel kökeni, şiir ve resim arasında her zaman ozmotik bir ilişki olduğunu savunan klasik retoriğe kadar uzanır.
Ekphrasis, geniş anlamda, herhangi bir gerçek veya hayali nesne veya sahne, veya soyut ideanın, düşünsel imajın veya duygu durumunun detaylı tanımıdır. Daha dar anlamdaysa, ekphrasis sadece resim, goblen, heykel gibi görsel sanat işlerini değil, mimari sanatı, vazolar, kadehler gibi işlevsel artefaktları, zırh, kalkan, kılıç gibi silahları da ele alan şiirle bağlantılıdır. Tüm bu nesneler, gerçek veya kurgusal olabilir.
Terimin kökeni, şiir ve görsel sanatlar bağlamında mimesis ve Horace'ın "Ut pictura poesis" deyişine dayandırılırak anlatılırken, iki bin yıl önce Quintilian'ın "sözcükresim" (verbis depingitur) ifadesini bulduğundan ve bir konuşmanın sadece duymaya değil, "zihnin gözlerine" (oculis mentis) de hitap etmesi gerektiğinde ısrarcı olmasından da bahsediliyor. Ekphrasisin yazınsal söylemine bakıldığındaysa, betimlemenin sadece bir şeyi betimlemek olmadığı, aynı zamanda da birisine bir şeyi betimlemek olduğuna işaret edilir. Bundan dolayı, resimbetimsel şiirin, sanatçı, şairin personası ve okur arasında iletişimsel bir üçgeni bünyesinde topladığı belirtiliyor.
Peter Verdonk, ekphrasisle ilgili makalesinde, son yıllarda iletişimin bir çok alanında, özellikle de kitle iletişimde ve multimediada, imajın artık sözcüğe tahakküm eden olduğundan bahsediyor. Burada ekphrasisi en geniş anlamıyla görseli sözcük içinde ele geçirmek için bir girişim olarak tanımlayan Verdonk, gidişatın bugünkü durumunda modern iletişsel retoriğin klasik idealin terse dönmüş hali olarak görülebileceğini belirtiyor.
Katy Aisenberg gibi ekphrasisi toplumsal cinsiyet bağlamında inceleyenlerse, şiirdeki erkek anlatıcının susturduğu nesne hakkında konuşarak bu nesne üzerinde hakimiyet kurduğunu belirtiyor. Yazan, Ayşegül Tözeren
Kaynaklar[]
- Özlem Uzundemir, Resim ve Edebiyat İlişkisinde Kadın İmgesi: Percy Bysshe Shelley’nin Şiirinde Medusa, Nazım Hikmet’te Jokond,[1]
- Peter Verdonk, Painting, poetry, parallelism: ekphrasis, stylistics and cognitive poetics, Language and Literature 2005; 14; 231